Feminisme

Fèminisme iyâ arèya oca' sèfat sè artèna "kewanitaan" otabâ aghâbây matao sèfat orèng binè'. Fèminisme aropa'aghi alèran gerraghân orèng binè' sè ajuangaghi hak-hak orèng binè'. Gerraghân bân ideologi sè atojhuân ghâbây ondhâgghân gender sè anaong ḍâ' hak asasi manossa. Feminisme iyâ arèya gerraghân sosial, gerraghân politik, bân ideologi sè anḍi' tojjhuân ajuangaghi hak-hak orèng binè' bi' neptepaghi hak sè paḍâ ḍâlem politik, èkonomi, pribadi, bân sosialantarana orèng lakè' bân orèng binè'. Fèminisme nyampoaghi angghebbhân jhâ' bânnya' orèng sè amentingngaghi pèkkèranna orèng lake' bân ta' adhil ḍâ' ka orèng binè' è ḍâlem kaoḍi'ân atatangghâ. Osaha ghâbây ngobâ'aghi èmaso' ḍâlem stereotip gender bân osaha'aghi mabâḍâ hak pengajhârân bân profesional sè paḍâ antarana orèng binè' bân orèng lakè'

Gerraghân fèminis terros mabâdâ lalampan ka'angghuy hak-hak orèng binè' tamaso' hak ka'angghuy mèlè, negghu' jabatan politik, alako, ollè ongkos sè adhil, bân maèlang bâḍâna bhidhâna ongkos ka'angghuy andi' pakakas, ollè , maso' kontrak, andi' hak sè dâ padâ dâlem parkara nèka bân ka'angghuy anḍi' notop polana ngandung. Fèminis abhuwâ alèndungè orèng binè' dâri kakerrasân integrasi sosial, ka'angghuy ajâgâ orèng binè' ḍâri pamerkosa'an, ḍâri kalakoan kriminal bân kakerrasân ḍâlem bhâlâ. Aobâ angghuyânna nè'-binè' bân kalakoan fisik sè ollè è tarèma lako dhâddhi bâgiyân ḍâri gerraghân fèminis.

Sabâgiyân orèng pènter ngangghâp ngennalaghi fèminis arèya kakoadhân otama aobânah sosial è ḍâlem carètana ha'ân orèng binè', khosossa da'èra bârâ', èdimma sacara omom para' sakabbhina ha'an bhâlâna orèng binè' è arghâi atas apa sè è kaollè, bhâsa omom gender hak rèproduksi dâ' oreng binè' tamaso' akses kontrasèpsi bân hak ka'angghuy maso'aghi kontrak bân anḍi' roma bân tana. Makkè serroan fèminis otamana sè fokus ḍâ' hak-hak orèng binè', sabâgiyân fèminis, tamaso' oca'ân Bell hooks, ka'angghuy maso'aghi kabhibhâsna orèng lakè' è ḍâlem tojjhuwânna fèminis iyâ arèya kèng orèng binè' partajâ jhâ' rèng lakè' rèya è rogiaghi bi' gender tradisional rèng binè'. Tèori fèminis, sè kaloar ḍâri gerraghân fèminis, anḍi' tojjhuwân ka'angghuy paham ḍâ' sèpat sè ta' paḍâ kalabân nègghu perran sosial bân pengalaman oḍi'en rèng binè'. Tèori rèya la ngâmbhângaghi tèori-tèori ḍâlem macemma èlmo ka'angghuy ngatasè bhâr-kabhâr gender.

Bannya' gerraghân bân idèologi fèminis sè la sajân rajâ è taon-taon kabudi rèya. Pan-bârâmpan macem fèminisme rèya èkritik karna karo mètong ḍâri bârnana kolè' sè bârna potè, kellas ngatennga, bân sè apendidikan tègghi. Kritik rèya ngara ka cem-macemma fèminisme sè pastè sacara ètnis bân multikultural, tamaso' fèminisme sè andi' kolè' celleng bân fèminisme interseksional.