Kabhupatèn Ghersèk
Kabhupatèn Ghersèk iyâ arèya sala sèttong kabhupatèn sè baḍâ è Jhâbâ Tèmor, Inḍonèsia. Ibu koṭṭana iyâ arèya Kacamadhân Ghersèk. Kantor bupatina bâḍâ è Kacamadhân Kebomas. Kabhupatèn Ghersèk lowassa 1.194 km². Sè tamaso' Kabhupatèn Ghersèk iyâ arèya Polo Bawean. È bâkto taon 2020, orèng è ḍinna' arèya jumlana 1.311.215 orèng.[1]
Bun ḍâjâna Kabhupatèn Ghersèk iyâ arèya abâtes bi' Tasè' Jhâbâ. Bun tèmorra abâtes bi' Sellat Madhurâ bân Koṭṭa Sorbhâjâ, bân è bun lao' abâtes bi' Kabhupatèn Sidoarjo sareng Kabhupatèn Mojokerto. Bun bârâ' abâtès bi' Kabhupatèn Lamongan. Ghersèk rèya èkennal mènangka koṭṭana Pabrik Semmèn, perusahaan semmèn palèng rajâ è Inḍonèsia, yakni Semmèn Ghersèk.[2]
Sajhârâ beccè'
Bâkto awwâl Kamardhika'an Inḍonèsia, Kebhupatèn Ghersèk arèya coma sebuah kawedanan (kacamadhânna) Kabhupatèn Sorbhâjâ. Bâḍâna Pabrik Semmèn Gersèk bâkto taon 1953 dhâddhi tandhâ awwâl industrialisasi è Gersèk.[3] PP Nomor 38 Taon 1974 nyebbhut Pamarènta Sorbhâjâ ampon makon orosân pamarèntana wilayah Ghersèk èpangallè ka Kabhupatèn Ghersèk.
Kabhupatèn Ghersèk kotara mènangka Kotta Walisongo bân Kotta Santrè.[4] Neng Ghersèk bâḍâna makam Sunan Giri bân Syekh Maulana Malik Ibrahim. Salaènna jiya Ghersèk ella dhâddhi salâ settongga pelabuhan otama bân èkennal kalabân kotta dhâghâng sè cokop penting tèbhâ abad ka-14, sareng dhâddhi kennengan paambuanna pal-kapal sè ḍâri Maluku lajhu ka Somatra bân ḍâ' daratan Asia (tamaso' India bân Persia). Hal rèya terros sampèk era VOC.
Gèografis beccè'
Lokasi Kbhupatèn Gersèk iyâ arèya bâdâ è sèdhi' bâré'na Kottah Sorbhâjhâ, Sè kalabân lowas wilayana iyâ arèya 1.191,25 km², sè aghi-bhâghi kâ 18 kacâmatan.[5] Sacara geografis wilayah Kabhupatèn Gersèk bâḍâ è 112° sampèk' 113° Bujur Tèmor bân 7° sampèk' 8° Lintang Selatan. Sabâgiyân bessar wilayana merupakan dataran mabâ kalabân ketèngghiyân 2 sampèk' 12 meter è attas permu-kaan aèng tasè' kajhâbhâ Kecamatan Panceng sè andí' ketèngghiyân 25 meter è attasa permukaan aèng tasè'. para' dhâpâ'â sepertellon bâgiyân dâri wilayah Kebhupatèn Gersèk rèyâ sè aropâaghi daerah pasèsèr pantai, yakni salanjhengga 140 Km sè aropâaghi Kecamatan Kebomas, Gersèk, Manyar, Bungah, Sidayu, Ujungpangkah, bân Panceng sarta Kecamatan Tambak bàn Sangkapura sè bâdâ è Polo bhâbìyân .neng è wilayah pasèsèr, Kebhupatèn Gersèk ella è bârri' fasiltas sè aropâaghi pelabbhuwân umum bân pelabbhuwân otabâ dermaga khusus, saèngghâ Kebhupatèn Gersèk andhi' ak-sès perdagangan regional bân nasional. Keunggul enna geografis réya adhâdhiaghi Gersèk mènangka alternatif sè palèng bhâghus ka angguy in-vestasi otabâ penanaman modal.
Topografi beccè'
Sabâgiyân wilayah Kebhupatèn Gersèk arèya aropâaghi daerah pasèsèr pantai, yakni nganjher mulaè dâri Kecamatan Kebomas, Gersèk, Manyar, Bungah, Sidayu, Ujung Pangkah dan Panceng jhugân Kecamatan Sangkapura bân Tambak sè lokasina bâdâ è Polo bhâbhiyân. Jenis tanana neng è wilayah Kebhupatèn Gersèk Sabhâgiyân besar aropâagi tana kapor sè relatif tandus. ketèngghiyân tana è Wilayah Kebhupatèn Gersèk bâdâ è 0 – 500 miter è attas permukâana tasè' (mdpl) bakto elevasi paleng mabâ terdapat è daerah sekitar muara Songai bhâbiyàn Solo bân Kali Lamong. Kondisi topografi Kabhupatèn Gersèk bervariasi pada kemiringan 0-2 %, 3-15 %, dan 16-40% sarta lebbi dâri 40 %. Sabâgiyân bessar mempunyai kemiringan 0-2 % mempunyai luas + 94.613,00 Ha atau sekitar 80,59 %, dhinèng wilayah sè andhi' kemirigan lebih dari 40 % lebbi sakonè' + 1.072,23 Ha otabâ ra-kèra 0,91%.[6]
Hidrologi beccè'
Kabâdâân permukaan air tanah è Wilayah Kebhupatèn Gersèk pada umumnya relatif dhâlem, coma daerah-daerah tertentu è sekitarra songai otabâ rawa-rawa bhâi sè andhi' permukaan air tanah abhâk dangkal.[6]
Pola aleran songai è Kebhupatèn Gersèk memperlihatkan wilayah Gersèk sè aropââghi daerah muara Songai Bengawan Solo bân Kali Lamong jhughân dilalui oleh Kali Sorbhâjâ è Wilayah Selatan.[7] Songai-songai rèya nga andhi' sifatta aliran bân kandungan unsur hara sè bhidhâ. Songai Bengawan Solo nga andhi' debit aèng sè cokop tengghi kalabân ngèbâ sedimen sè lebbhi bânnyâ' è tèmbhâng kalabân Kali Lamong, saèngghâ pendangkalan neng è Songai Bengawan Solo lebbi cepat. kalabân bâdhâna peristiwa jarèyâ mengakibatkan timbulnya tana-tana oloran sè bân pendhudhuk sering è ghunââghi otaba èmanfâât aghi ka angghuy lahan perikanan. Selain è paghili'i dâri songai-songai sè è sebbut è attas jiyâ, kabâdâân hidrologi Kebhupatèn Gersèk jhughân è tantoâghi kalabân bâdhâna waduk, jhâlân, somberrâ aèng, kompana aèng è somor bor.
Iklim beccè'
Kebhupatèn Gersèk beriklim tropis akanta wilayah laèn è Indonesia.[8] Berdasarkan klasifikasi iklim, wilayah Kebhupatèn Gersèk tamasok ka dâlem kategori iklim tropis bâcca bân kerrèng (Aw). Suhu rata-rata bhân taonna è wilayah panèka ±28,3 °C bân tingkat kelembapan nisbi palèng rajâ ±76%. Jumlah curah hujan per taonna è wilayah Gersèk iyâ arèyâ 1200–1600 mm bhân taon bân jumlanâ rè sâ ârè ojhân berkisar ra kèra 90–120 arè ojhân bân taon. Musèm ojhân è Kebhupatèn Gersèk biyasana berlangsung dâri bulân Desember sampèk' bulan Maret, sè èsebbut bulân palèng bâcca iyâ arèyâ Januari sè jumlah curah ojhânna per bulânna lebbi dâri 250 mm per bulân, dhinèng mosèm nèmor molaè dâri bulân Mei sampèk bulân Oktober bâân bulân sè palèng nèmor rèya Agustus.
Ekonomi beccè'
Kebhupatèn Gersèk è kennal kalâbân salâ settonga kawasan industri neng è jhâbâ Temor. Pan sapanapan industri è kebhupatèn Gersèk antara laèn bâdâ semmèn Gersèk, Nipoon Paint,BHS-Tex, Industri Plywood, bân Maspion.[9] Salaèn kak dhinto bâdâ polè sè aropâaghi sektor perikanan yang cukup signifikan,bhâghus perikanan laut,tambhâ', otabâ dhârât. È kebhupatèn Gersèk jhugân bâdâ pembangkit listrik, Tenaga Gas bân uap berkapasitas 2.200 MW.
Èantarana Gersèk bân Sorbhâjhâ terhubung kâlbân jhâlân Tol Sorbhâjhâ Gersèk,sè terhubung kâlâbân jhâlân Tol Sorbhâjhâ-Gempol bân jhâlân Tol Sorbhâjhâ- Mojokerto. Salèn ghâpânèka perekonomian masyarakat kebhupatèn Gersèk bânnya’ ètopang dâri sektor wirasuasta. Salâ sèttongga iyâ arèyâ industri songkok, Pengrajin Tas,Pengrajin Perhiasan Emas bân Perak, Industri Garmen
Pertumbuhan perekonomian kebhupatèn Gersèk aropââghi Salâ sèttongga sèpalèng bhâghus neng è Provinsi jhâbhâ Tèmor sè mencapai 6,58% otabCè attas rata-rata nasional provinsi, maskè ampon sapanèka jhughâ aropââghi sektor Produk Domestik Regional Bruto (PDRB).sapèk samangkèn taon 2020, ampon mencapai Rp 83 triliun. palèng tèngghina angka PDRB ta’ leppas dâri geliat sektor industri bân jasa sèpalèng pesat.
Kèbân beccè'
Fauna Identitas Kebhupatèn Gersèk adalah Rusa Bhâbiyân yakni Rusa sè asalla dâri polo Bhâbiyân, Kebhupatèn Gersèk, Rusa Bhâbiyân salâèn dhâddhi fauna identitas otabâ maskot Kebhupatèn Gersèk, tapè aropââghi hèwân kebanggaan warga Gersèk,
spesies rèyâ tamasok hèwân langka sè rang-rang bâdâ bân diklasifikasikan polana è kakobâtèrè bhâkal tâdhâ’oleh IUCN. Populasinya è kèraghi comâ kârè râkèra 300 ekor è alâm lowar, Rusa Bhâbiyân odi’ dâlem kalompo’ k ènik, sè biyasana bâdâ Rusa betina bân anâ’en otabâ Rusa jantan sè toro’ betina akabin, kabbhi jiyâ tamaso’ hèwân nokturnal otabâ hèwân sè aktif nyarèh kakan è malem areh.
Tènngghina Rusa jantan Bhâbiyân rèyâ râkèra 60 – 70 cm. lanjhâng ekorra 20 cm. lanjhâng dâri cètak ka bhâdhânna râkèra 140 cm. Bobot dewasa 50 – 60 kg. Rusa rèyâ bârnanah coklat. Pajhântenna andhi’ tandhuk sè akoncok 3 sè bisâ tobhu sampe’k lanjhânggah râkèra 25-47 cm. tandhuk rèyâ biyasana è ghunââghi pajhânten betina ka anghuy mamennang thing mosèm kabin.
Penghargaan beccè'
Rekor Mori
Pemberriân Imunisasi kaangghuy 703 bhâji’ è sabellunna omor 1 taon ka’ dhinto sampè è catet neng è buku Museum Rekor Indonesia (MURI). Penciptaan Rekor anyar MURI rèyâ berhasil è laksanaâghi atas kerjasama pamarènta Kebhupatèn Gersèk, asareng kalâbân PT Petrokimia Gersèk dâlem Rangka HUT PT Petrokimia Gersèk sè kapèng 39 bân HUT Proklamasi Kemerdekaan Republik Indonesia sè kapèng 66 taon 2011.
Adipura Bangunpraja beccè'
Adipura Bangunpraja aropaâghi lambang spremasi ka bhârsèyân kotta. Dâlem Rangkaian Kirab Piala Adipura sè kapèng 8 ka angghuy Kebhupatèn Gersèk, patugas ka bhârsèyân anyamâ Suwandi, warga Kembangan, bân pegawai Dinas Pekerjaan Umum Kebhupatèn Gersèk Muhammad Safi'i, warga Bungah, nga olle hadiah umroh.
Bhupatè Gersèk, Sambari Halim Radianto adhâbuaghi, bâgi sè ontong/bhâjreh nga olle hadiah umroh èyârep ka angghuy bisâ alaksânââghi. Hadiah ghâpanè tak sesuai kalâbân ponapa sè è kalakoh ka angghuy a bhârsèyân kotta. Adipura diraih juga berkat ka kompakan sakabhinah masyarakat.
Adiwiyata beccè'
Adiwiyata aropaâghi penghargaan lingkungan odhi’ sè bhâdi è parènggaghi dhè’ sekolah-sekolah sè ampon alaksânââghi program pelestarian lingkungan. Program pelestarian sè è maksud kak dhinto mencakup kegiatan penghijauan, daur ulang sarka, bahkan èngghâ amaso'aghi materi lingkungan dhâ' ka bubut lokal sè è ajherâghi dhâ’ka morèd-morèd è sakolâan.
Bakto taon 2012, 5 sakolâan. è Kebhupatèn Gersèk jughân ollè predikat sakolah Adiwiyata bân 1 sakolah è tetep aghi ka agghuy Sakolah Adiwiyata Mandiri.
Pariwisata beccè'
Objek wisata beccè'
- Polo Bhâbiyân
Polo Bhâbiyân aropaâghi Salâ sèttongga polo sè bâḍâ è Kebhupatèn Gersèk. Èantarana tojjhuwân wisata Bhâbiyân rèyâ: Noko Gili, Tasè Bayangkara, Tasè Tanjunggaang, Polo Cènah, Tasè Selayar, Danau Kastoba bân lâèna.
- Pantai Delegan
Tasè rèyâ bâḍâ è Dhisa Delegan, Kacamatân Panceng dâri Kacamatân Gersèk ra kèra jara’en sakitar 40 km, samarna dâri Sidayu bân alèbhâdhi Alas Jhâteh Panceng bâḍâ papan petunjuk arah sè anunjuk aghi wisata Tasè Delegan, dâri jhâlân arteri masok ka Alas ra kèra jheuna 1 km ampon sampèk dhâ’ lokasi.
Tasè Delegan cè’ cocokka kâangghuy wisata Tasè, lombâ praoh otabhâ mancèng. Tasèen abhâddhi potè bân sabbân bulân Agustus mabâdâ atraksi wisata aropaâghi perlombaan sè berhubungan kalâbân wisata bahari. Tasè Delegan èbukka’ kâangghuy umum molaè taon 3003.
Wisata ziarah beccè'
- Makam Fatimah binti Maimun, bâḍâ è Dhisa Leran, Kacamatân Manyar
- Makam Maulana Malik Ibrahim (Sunan Gersèk), bâḍâ è Dhisa Gapurosukolilo, Kacamatân Gersèk.
- Makam Sunan Gisik / Raden Santri (Pelopor Penyebar Aghâma Islam è Mâdhurâ bân Bima), è Kelurahan Bedilan, Kacamatân Gersèk.
- Makam Sunan Giri, bâḍâ è Dhisa Giri, Kacamatân Kebomas.
- Makam Sunan Prapen (kompoyya Sunan Giri), bâḍâ è Dhisa Klangonan, Kacamatân Kebomas.
- Makam Kanjeng Sepuh, bâḍâ è Dhisa Kauman, Kacamatân Sidayu
- Makam Habib Alwi bin Muhammad Hasyim Assegaf è Kelurahan Kauman, Kacamatan Gersèk.
- Makam Habib Abu Bakar bin Muhammad Umar Assegaf è Kelurahan Kauman, Kecamatan Gersèk
- Makam KH. Zubair (Mustasyar PBNU Periode Pertama) di TPI Tlogopojok, Kelurahan Tlogopojok, Kacamatan Gersèk
- Giri Kedaton,è Kelurahan Sidomukti, Kacamatan Kebomas
Wisata kebiâsâan beccè'
Salaèn sè kasebbut è attas bâḍâ jhughân tradisi otabâ kabiâsâan sè ampon cokop âbid sampèk samangkèn ghi’ tetep è jhâlennâghi, ngghi panèka kabiâsâan Padusan, Kolek Ajham Sangring,Malem Selawe, Pasar Bandeng, Kupatan, Rebbhu Bhekkasân, bân Barikan.
Kebhupatèn Gersèk ngaghungèh bânnyâ’ panèngghâlen sajhârâh sè berpotensi mènangka pusaka. Komunitas Mataseger ampon mempelopori kagiatan pelestarian pusaka panèka kalabân ngèrèng membidani lahirreh Peraturan Daerah Cagar Budaya Nomer 27 taon 2011. Pan sâpanâpan situs sajhârâh sè bâḍâ è Kebhupatèn Gersèk. È antarana
- Gersèk kotta Laju (atosan bangunan kuno sè nyalambher è Kotta Laju)
- Benteng Lodewijk Mengare
- Situs Gosari
- Situs Kanjeng Seppo
Wisata seni budaya beccè'
- Tari Pencak Macan, sè nyalambher è sakabbhinna pasèsèr Kebhupatèn Gersèk.
- Tari Bantengan, nyalambher è Balongpanggang, Benjeng bân Wringinanom.
- Tari Zavin Mandilingan dâri Polo Bhâbiyân mènangka simbol kehormatan è berbagai acara bessar.
- Tari Kencrengan, aropaâghi tarian sè nyarètaâghi pergerakan bâkto sholat sè è bhârennggi musik rebana bân jhi pojhiyân islami. Tari Kencrengan pernah dhâddhi tamuy sè palèng terhormat berskala nasional bâkto penutupan Festival Nasional Reog Ponorogo è Ponorogo taon 2011.
- Reog Ponorogo, è lastarèaghi sareng PT Petro Kimia bân PT Semmèn Gersèk sè pernah dhaddhi Juara Nasional FRN. Reog è Gersèk jhughân è lastarèaghi sareng SMA Negeri 1 Manyar, SMA Negeri 1 Kebomas, SMP Negeri 3 Gresik, SD Negeri Pongangan, Desa Sidomoro, bân Pura Luhur Kamulan Menganti.
- Wayang Kulit, dilestarikan è lastarèaghi sareng PT Semmèn Gersèk bân PT Petro Kimia sè setiap taonna segghut menampilkan samalem bhentèng pertunjukan wayang. Salaèn jiyâ bâdâ polè polowân kalompo’ wayang kulit sè nyalambher neng tiap kacamatân è Kebhupatèn Gersèk.
- Orkes Malajhu Dangdut, kalabân atosan grup èantarana sè terkennal iyâ arèya Rockdut Sera dâri Balongpanggang.
Perayaan (acara) beccè'
Acara sè èlaksanaâghi tiap taon è Kebhupatèn Gersèk, rèya:
- Padusan
- Kolek Ajham Sangring
- Malem Selawe
- Pasar Bandeng
- Sedekah Bumi
- Pencak Macan
- Haol
- Pencak Silat Bhâbiyân
Transportasi beccè'
Angkutan bus beccè'
Gersèk aropaâghi Jalur Pantura Semarang–Sorbhâjâh Bânnyak bis-bis lebât èdhinna’, Terminal Bunder aropaâghi palèng râjhâ neng è Gersèk, bânnyak angkutan kotta/umum bânnyak dâri Kotta Sorbhâjâh bân Lamongan.
Angkutan kereta api beccè'
Stasiun Duduk, Stasiun Cerme, bân Stasiun Indro aropaâghi Stasiun palèng aktif è wilayah Kebhupatèn Gersèk. Kâagguy rel sè tak akti sè bâdâ è Stasiun Gersèk–Stasiun Sumari.
Angkutan Tasè beccè'
Palabbhuwân Gersèk Kâagguy Polo Bhâbiyân, Tersedia Bnnyâk kapal è Gersèk
Pasar beccè'
- Icon Mall Gersèk
- Gressmall
- Ramayana Mall Gersèk
- Plaza Gersèk
- Andalusia Square
- Pasar Anyar Gersèk
- City 9 Plaza
Olahraga beccè'
- PS Petrokimia Putra è dhârâb taon 1994
- Persegres Gresik è dhârâb tangghâl 20 Mei 1998
- Gresik United è dhârâb tangghâl 2 Desember 2005
- Putra Sinar Giri
Sombher beccè'
- ↑ Badan Pusat Statistik Kabupaten Gresik, Kabupaten Gresik Dalam Angka 2021, aksés 13 APRIL 2021
- ↑ BKP RI, Kabupaten Gresi, aksès 18 Ḍesember 2022
- ↑ merdeka.com, Semen Gresik Diarsipkan 2022-12-19 di Wayback Machine., aksès 19 Ḍèsèmber 2022.
- ↑ gresikkab.go.id, Sejarah, aksès 19 Ḍèsèmber 2022.
- ↑ BADAN PERENCANAAN PERUBAHAN DAERAH KABUPATEN GRESIK, Hal. 01, Akses tanggal 20 November 2022
- ↑ 6,0 6,1 gresikkab.go.id, Bab II Gambaran Umum Kondisi Daerah, aksès 19 Ḍèsèmber 2022.
- ↑ sda.pu.go.id, Gresik-Lamongan-Bojonegoro, Akhir Aliran Bengawan Solo Diarsipkan 2022-12-19 di Wayback Machine., aksès 19 Ḍèsèmber 2022.
- ↑ pertanian.jatimprov.go.id, Kab. Gresik, aksès 19 Ḍèsèmber 2022s
- ↑ nipponpaint.com, aksès 19 Ḍèsèmber 2022