Asia
Asia aslèra bennua sè alâgghâ'ân nangèng jhughân alongsa'an tèmbhâng maghâs bennua nâng bhumi, nugghâi bibara 44,58 juta kilomèter parsagin, otabâ 30% dâ' narbèngan tèngghâng bhumi. Kadhâtonan neng bhumi jhâleu' tor jhetèmor, sèpat Asia èkaèdhâri Samudra Arktik neng dâjâna, Samudra Pasifik neng tèmorra, Samudra Hindia neng lao'na, Tasè' Mèra tor Èropa neng songkèr bârâ'.[2] Halè gèologis tor gèografis, Asia akondhâng sareng bennua Èropa, duwâ' bennua sè akondhâng ka'dissa' lajhu asambhât Èurasia. Bennua ka'dinto aghâdhui slèsèr gèografis sè nakjub'aghi, pandhâlien gurun neng Tèmor Tengnga tor Asia Tengnga kantos dhâu ojhân lasana tropis neng Asia Tongghârâ, ngaghungè ghunong atègghien sa dhunnya èngghi panèka Ghunong Everest. Bennua sè ampon abit abhâdhi kennengan ḍâ' bânnya' Manossa panèka, apasarèyanna dhâb-paradhâbhân sè sarèyang alèngghhâ bhuktè èmpiris.
.svg) | |
| Bibârâ | [convert: invalid number]44.391.000 km2[1] |
|---|---|
| Populasi | 4,772,161,567 (2024) |
| Sella' warga | 153 per Km2 (397 jiwa per mi2) |
| Demonim | Bhângsa Asia |
| Naghârâ | 49 (sè 5-na kenning sengkèta) |
| Dèpèndènsi | |
| Naghârâ non-PBB | |
| Bhâsa | Daftar bhâsa nâng Asia |
| Zona masa | UTC+2 kantos UTC+12 |
| Koṭṭa tarrajâ | Daftar wilayah metropolitan nâng Asia Daftar koṭṭa nâng Asia |
Halè historis, Asia abhâdhi kennengan sè bhisèr kamaojuddhâ paradhâbhân kona akadhi Mesopotamia, Lembah Songay Indus, Tiongkok, tor Persia, sè aghâdhui msèsa sombâ dâ' nyekkarra èlmu pangonèngan, seni, falsafat, aghâma, samangsana pamèngghungan dhunnya. Asia jhughân abhâdhi nokta anyekkarra ma-aghâma rajâ, akadhi aghâma Hindu, Buddha, Islam, kantos Kristen. Ajumbhuna sajhârâ sè nyoghi nèka salampa sareng clèḍih astiadat, bhâsa, tor bhudâjâ, parmèla Asia èkasangghân dinamis tor soghi raghâmma minangka sè sa dhun'ya. Katon sanonto, Asia pagghun abhâdhi maor èkonomi global, sè khosossa kelabân pamèjhilla karosan èkonomi akadhi Tiongkok, Jepang, India, tor Korèa Jhâlau'.
Halè dèmografi, Asia apangengghun longkang ḍâri 4,7 miliâr manossa (2023), sè mongkas pata 60% ḍâlem populasi neng dhunnya.[3] Neng bennua nèka taksè 49 rânaghârâ sè èka'angghánè sareng arkan internasional, anandhinèng naghârâ Rusia tor Turki angghâdhui wilayah sè mèlaghisè had Asia kelabân Èropa. Ṭa-koṭṭha rajâ samèbis Tokyo, Shanghai, Mumbai, kantos Jakarta abhâdhi pasèmoan èkonomi, politik, jhughân bhudâjâ sè pentèng. Sanajjhân mujud parbhidhâ'ân rajâ ḍâlem standar sokma, sistem politik, otabâ ondhâk èkonomi antranaghârâ, Asia ghi' nyaos adhibâsa sè laghis neng longkang teknologi, industri, tor èkonomi, nglomampa'aghi dhâpar vital neng plaghânsana global.[4]
Sombhâr
beccè'- ↑ National Geographic Family Reference Atlas of the World. Washington, D.C.: National Geographic Society (U.S.). 2006. hlm. 264.
- ↑ (Indonésia) Pusat Bahasa Departemen Pendidikan Republik Indonesia "Arti kata Asia pada Kamus Besar Bahasa Indonesia dalam jaringan". Diakses tanggal 4 Desember 2019.
- ↑ "Like herrings in a barrel". The Economist. The Economist online, The Economist Group (Millennium issue: Population). 23 Desember 1999. Diarsipkan dari versi asli tanggal 4 Januari 2010. Diakses tanggal 9 Februari 2014..
- ↑ "Asia". AccessScience. McGraw-Hill. Diarsipkan dari versi asli tanggal 27 November 2011. Diakses tanggal 26 Juli 2011.