Emansipasi

Emansipasi iyâ arèya paperdhikaan ḍâri kabulâ sè sami kalabân padhâna hak ḍâlem bânnya’ kaodhi’en masyarakat. Emansipasi rowâ kodhu abherri’ hak sè pantes ka orèng otabâ kompolan orèng sè la èârampas otabâ sè ta’ èyèjhâbhi sebelluna. Hal rèya kodhu èberri’ mènangka sarana kaperdhikaan angembangaghi dhibi’ bân anèngkataghi kamahiran profesional ma’lè sakabbhina orèng bisa salang abhânto ḍâlem abangun bân ta' abidhâaghi aspek kaoḍi’en. Salaèn rowa, emansipasi jughân èkalako ma’lè ollè hak politik bân padhâna dhârâjhât sosial bhâḍhi kalompok sè ta’ èberri’ hak sacara khosis. Hakèkatta, emansipasi bhâḍhi teros usaha kaanghuy maèlang parbhidâan sè rajhâ antara las-kellas sosial (sosial gap) bân secara horizontal bhâḍhi makenè’ jara’ sosial (social distance) antara posat bân pèngghiren. Dhâddhi ḍâri rowa, emansipasi dominasi bân dependensi pas sobung sampè dhâddhi paḍe.

Emansipasi binè'

Emasipasi binè’ iyâ arèya proses ngocol dhibi’ rèng binè’ ḍâri kadudukan sosial ekonomi sè mabâ otabâ ḍâri bâtâssan hokom sè adhâddhiaghi binè’ mâlarat akembâng bân maju è bânnya’ bidang ḍâlem kaodi’en masyarakat. Emansipasi binè’ atojjhuân mènta hak sè paḍe ḍâri kaom binè’ mongghu lakè’ bân aberri’ binè’ kasempatan alako, ajhâr bân alako akadhi sè bisa èkalako orèng lakè’. Gerakan orèng binè’ rèya lahèr ḍâri angghâpan bân fakta binè’ para’ cèccer è sakabhina sèktor kaoḍi’èn, molaè ḍâri pandidikan kalabân bânnya’ buta huruf, kamèskenan, bân ta’ mampo ḍâlem apèran aktif èlingkungan publik, tapè kabbhi lebbi ka aspek profesionalitas è bidang tartento. Dhâdhi ḍâri rowâ, emansipasi binè’ iyâ arèya sala sèttong jhâlân kaanghuy dhâpa’ ka ta-cita odi’ paḍè (equal) antara binè’ bân lakè’ lebât gerakan ajuangaghi keadilan orèng binè’.

R.A. Kartini

Tokoh emansipasi binè’ è Inḍonèsia iyâ arèya R.A. Kartini, orèng binè’ toronan ningrat Jhâbâ sè anḍi’ pamèkkèran maju è jhâmanna. Pamèkkeran majuna ètolès lèbât rat-sorat koresponden ka bhèreng sè bâdâ è Bhâlandhâ. Kompolan sorat kasebhut pas èangka’ dhèdhi buku sè ajhudul “Habis Gelap Terbitlah Terang”. R.A. Kartini dhâdhi panggerak emansipasi bine’ kaanghuy orèng binè’ ollè hak pandidikan sè bhibhâs bân tègghi. Ka jhâman panjajahan sè berhak ollè pandidikan sè lajâk iyâ arèya potrâ bangsawan, saèngghâ ka massa lambhè’ bânnya’ orèng binè’ Inḍonèsia ta’ ollè pandidikan sâkalè. Emansipasi sè è usung R.A. Kartini ka’angghuy kaceradasan orèng binè’ èakoè bân ollè kasempatan sè padhâ kaangghuy anerapaghi èlmo sè è kaollè, saèngghâ orèng binè’ bhâdhi lebbhi partajâ ka abâ’ bân ta’ è rendahaghi bhi’ orèng lakè’. Gerakan mapadâ rèya èmolaè kalabân cara majhâghâ sakolah khusus orèng binè’. Ka massa rowa, kabbhi ghun aladhin raka bân ngoros dèpor sè ngonci peran orèng binè’ anodhuaghi bân ngembangaghi potensinah. Gerakan R.A. Kartini rèya onlaon onlaon ngajhâ’ gerakan orèng binè’ ka awwal pergerakan è Inḍonèsia ka bâkto rowa (awwal abad 21). Akadhi pargerakan Aisyiyah sè organisasi è bidang pamberdayaan orèng binè’ sè è plopori Nyai Ahmad Dahlan. Saellana rowa, è noro’e gerakan Muslimat NU bân bannya’ gerakan orèng binè’ sè lahèr ḍâri latar belakang profesi, kaèlmaoan, aghamah, bân laena.