Arya Wiraraja

Arya Wiraraja (Madhurâ: ꦲꦂꦪꦮꦶꦫꦫꦗ) sala sèttong tokoh sè ngadeggâgi nagârâ Songennep, sè kalonta akaagungan kamampoan pènonjul è dhâlemmanna ngator nagârâ bân tarèka perrang. Salaèn dhâri jârèya salèrana kaagungan panarabângan tarèka tor tèngka sè kaalok è jâmanna. Jugân Arya Wiraraja jârèya mènangka panonggul otama è bâkto ngadeggâgi karajâ’ân Majâpaèt kantos ngalampa’agi jâman sè kantos samporna iyâ arèya bisa manyèttong polo-polo è Nusantara, sè èdhimma sabelunna lakar èkakareb kalabân Rato Agung Singhasari Prabu Kertanagârâ. Pangarep Rato Agung Singhasari jârèya kantos para’ nyamporna’agiyâ, jâ’ sènga ta’ nemmo alangan kalabân dhâtengnga lâ-bâlâ panjurit Chèna dhâ’ ka polo Jâbâ. Èsambung polè kalabân dhâtengnga panjurit Dhaha sè alorog dhâ’ Singhasari è bâkto para panjurit perrangnga bâdhâ è tana sabrâng.

Carèta bâdhâna Arya Wiraraja cè’ sakonè’na, saè è dhâlemmannapiagam, prasasti, otabâ kètab-kètab tembâng sè kona, pèra’ bâdhâ sabâgiân è kètab Nagârâkartagâma bân Pararaton. Sanaos sakonè’ bâdhâna carèta è kètab-kètab kona, tapè gi’ bânnya’ para ahli sajârâ sè notorragi è dhâlem pan-bârâmpan makalah kaangguy èbulângngagi è è gin-panggin è bâkto mabâdhâ seminar.

Dinèng monggu dhâ’ orèng Songennep cokop ngandellagi carèta sè bâdhâ, sè dhimma ètambâi kalabân dungngèng sè è loar kamampoanna pèkkèrra manossa, saènggâna kantos kaloar dhâri carèta sè saongguna. Kalabân bâdhâna buku Bâbâd Madurâ bân Bâbâd Songennep ta’ kantos bisa nyèngkap lèng-alèng sè sabellunna ta’ èkataoè, pèra’ para pemerhati tor para ahli sajârâ sè parduli bâi abâlângngajâ kaangguy nyarè gân sakonè’ bâdhâna carèta sè saongguna. Para ahli abâlângajâ kaangguy nalèktègi kalabân tè-ngatè sè apanduman dhâ’ ka pan-bârâmpan ger-oger sè sakèrana semma’ ka kasampornaan.

Arya Wiraraja mènangka parbirâ otama sè ponjul è dhâlemmanna ngadeggâ nagârâ Agung Majâpaèt, sè aropa’agi satrèa pènonjul tor kaagungan panggâliân sè samporna. Pamanggina cokop loas saènggâna bân-sabbân tèndâk pamèkkèranna ta’ tao lèngsèr dhâri kanyataan sè èlampaagi. È dhâlemmanna ngator nagârâ bân tarèka perrang bânnya’ orèng sè tacengnga’ tor ngalem, bi-lebbi dhâri para ahli sajârâ. Bân-sabbân pola tèngkana è bâkto ngator tarèka nagârâ tadhâ’ orèng sè bisa tao dhâ’ ka sajjâna, saènggana mon orèng sè ta’ ngartè èsanggu durâka dhâ’ ka parèntana Ratona. Saongguna salèrana tadhâ’ laèn coma ngalampa’agi tarèka sè saè tor nyampornaagi. Lakar èbâkto jâman jârèya talèbât nyangsara nemmonè orèng sè ponjul panggaliyânna, apa polè para satrona aromasa ta’ kèra bisa ngongguli dhâ’ ka kajunèlanna Arya Wiraraja. Pramèla dhâri jârèya para satrona apanganggèp jâ’ Arya Wiraraja mènangka dukon sè pènter bân bisa nyèlap tor durâka dhâ’ nagârâ bân Ratona.

Bila nangalè dhâri tarèkana è bâkto dâddi penonggul ngadeggâ nagârâ Agung Majâpaèt, tantona mon abâ’na kareb mastè bisa arebbu’ kakobâsa’an dâri Radin Wijaya. Amargâ èbâkto jârèya Arya Wiraraja akaagungan kakobâsa’an sè mampo tor bisa makompol lâ-bâlâ panjurit è Madurâ, tapè serrèna salèrana ta’ gâdhuwân kareb sè jubâ’, dâddi gi’ apanganggep jâ’ abâ’na gi’ paggun kabulâ. Gi’ paggun nganggep lora dhâ’ Radin Wijaya sè lakar pantes ngobasanè tana Jâbâ, amargâ salèrana lakar teddhâ’ toronna Rato Agung pènonjul dhâri Singhasari. Arya Wiraraja ta’ kaagungan kareb kaangguy dâddi Rato Agung, tapè cokop dâddi kabulâ sè alampa’agi parènta lorana. Mèlana ta’ maso’ dhâ’ ka akkal bila bâdhâ orèng sè nyangka jâ’ Arya Wiraraja sèttong santana sè dâraka dhâ’ ka nagârâ bân Ratona, tantona kabâr jârèya sangajâ èsèayarragi bi’ para satrona, sopajâ salèrana akaton jubâ’ tèngkana.