Soeharto

Jenderal Besar TNI (Purn.) H. M. Soeharto, (Hacanaraka: ꦯꦸꦲꦂꦠ; IPA: / su:'hɑːrtɔ/) (ER, EYD: Suharto; 8 Juni 1921 - 27 Januari 2008) iyâ arèya Presiden kaduwe' Indonesia sè ajabat dâri taon 1967 sampe' 1988, aghènteeh Soekarno. È dunia internasional, otamana è Dunia Barat, Soeharto segghut èrujuk kalabân sebbhuttèn populer "The Smiling General" (bhâsa Indonesia: "Sang Jenderal yang Tersenyum") polana raéna sè malolo asenyum bân nunjuk aghi karamahan. Manabi de'nika, kalabân sadheje kontroversi sè bâdâ, Soeharto segghut jughân èsebbhut kalabân otoriter ka alaenan bân Soeharto.[1][2][3]

Sabelluna ḍhâddhi presiden, Soeharto iyâ arèya pamimpin militer bâkto masa Hindia Bâlânḍhâ bân Kakaisaran Jepang, kalabân pangkat terakhir Mayor Jenderal. Samarèna Gerakan 30 September 1965, Soeharto aghebey operasi panertèbhân bân pangamanan kalabân parènta ḍâri Presiden Soekarno, sala sèttong sè èlakonè Soeharto iyâ arèya kalabân matade' Gerakan 30 September bân aberri' parnyataan jhek PKI arèya organisasi sè terlarang. Bânnyak kontroversi nyebbhut operasi rèya mateeh sekitar 100.000 sampe' 2 juta jiwa, tapè jumla rèya koḍhu ḍhâddhi pètanya asabâb korban ḍâri Gerakan 30 September polè bânnyak.[4][5]

Soeharto samarèna jia èparèngi mandat sarèng Majelis Permusyawaratan Rakyat Sementara (MPRS) ḍhâddhi presiden bâkto 26 Maret 1968[6] aghântee Soekarno, bân resmi ḍhâddhi presiden bâkto taon 1968. Soeharto èpelè polè sarèng MPR bâkto taon 1973, 1978, 1983, 1988, 1993, bân 1998. Bâkto taon 1998, masa jabatanna marè samarèna ngunduraghi abè' ḍhibi'na è tangghâl 21 Mei taon kasebbhut, nyosol bâḍâna karosoan Mei 1998 bân pendudukan gedung DPR/MPR sarèng èbuwen mahasiswa. Soeharto aropaaghi orèng sè palèng abit ajabat ḍhâddhi presiden Indonesia. Soeharto èghântee sarèng B.J. Habibie.

Salama para' 32 taon pamarèntahanna Soeharto nyabè' pondasi pembangunan è Indonesia lèbet Repelita. Dâlâm masa kakoasaanna, sè èsebbhut Orde Baru, Soeharto abangun naghârâ sè stabil bân ngaollè kamajuan ekonomi bân infrastruktur.[7][8][9][10] Dâlâm era rèya masyarakat ollè arghâ bahan-bahan pokok sè modè bân kabâdâân aman tor katartèbhân sè terjaga, jughân tercapainya Swasembada Bèrrâs. Parkara rèya ètoraè kalabân medali From Rice Importer To Self Sufficiency dâri Organisasi Pangan bân Pertanian (FAO) bâkto 1984 sè ètarèma Presiden Soeharto.[11]

Soeharto jughân aropaaghi sosok sè kontroversial polana abètesaghi kabebasan warga naghârâ Indonesia katoronan Tionghoa, menduduki Timor Timur, pamaksaan asas Pancasila è sakabbhina bidang, bân èsebbhut ḍhâddhi sala sèttong rezim palèng korup dâlâm sajarah dunia modern. Metorot Transparency International, estimasi karogièn naghârâ iyâ arèya sakitar 15–35 miliar dolar Amerika Serikat salama pamarèntahanna.[12] Namong, hal rèya tak berhasil èbuktèaghi, bahkan Majalah Time kala dâlâm gugatan [13] bân usaha laèn ghâbây ngokom Soeharto gagal polana kasehatanna sè sajjèn sara. Samarèna sakè' abit, Soeharto adhinggâl omor polana kagagalan organ multifungsi è Jakarta è tangghâl 27 Januari 2008.

Soeharto bhâbbâr è tangghâl 8 Juni 1921 dâri sèttong rèng bine' sè aropaaghi èbhuna, asmana Sukirah